ΞΥΛΟΜΠΟΓΙΕΣ ΣΕ ΧΑΡΤΙ, 40X30εκ.
ΞΥΛΟΜΠΟΓΙΕΣ ΣΕ ΧΑΡΤΙ, 40X30εκ.
Η αρχή του πολέμου για την Ελλάδα ήταν αιματηρή, προμηνύοντας το βαρύ φορτίο που θα επωμιζόταν σε θυσίες, τόσο δυσανάλογο με το μέγεθός της, που λίγες χώρες το ξεπέρασαν. Πέραν του τορπιλισμού της Έλλης, που ήταν κυρίως κίνηση εντυπωσιασμού, η Ιταλική πολεμική μηχανή ξεκίνησε άμεσα τις επιθετικές ενέργειες χτυπώντας βαθιά στην καρδιά της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Οι πρώτες αεροπορικές επιχειρήσεις αφορούσαν σε συγκεκριμένους στρατιωτικούς στόχους, όμως η πρώτη αιματηρή επίθεση έγινε στην Πάτρα.
Στις 28 Οκτωβρίου του 1940 και ώρα 07:30, ξεκίνησε η Ιταλική επίθεση στην Ελλάδα, με τις επίγειες δυνάμεις να περνούν σε σημεία την συνοριογραμμή περίπου μετά τις 14:00, και τους Έλληνες να πραγματοποιούν τακτική αναδίπλωση σε ευνοϊκότερη αμυντική γραμμή. Στον αέρα και παρά τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, η Ιταλική Αεροπορία (Regia Aeronautica) είχε την πρωτοβουλία κινήσεων με βομβαρδισμούς στο Τατόι, την Πάτρα (δύο φορές), την Κόρινθο και την Πρέβεζα, ενώ η δράση της Ελληνικής Βασιλικής Αεροπορίας περιορίστηκε κυρίως σε αναγνωριστικές πτήσεις επί του μετώπου, αποφεύγοντας όσο ήταν δυνατό τις εμπλοκές προς όφελος της μεταφοράς πολύτιμων πληροφοριών πίσω στη Διοίκηση.
Σύμφωνα με τις αναφορές της Στρατιωτικής Διοίκησης, τα αποτελέσματα των Ιταλικών βομβαρδισμών ήταν πενιχρά, κάτι θετικό για την Ελληνική πλευρά.Τα Ιταλικά βομβαρδιστικά στις περισσότερες περιπτώσεις απέτυχαν να χτυπήσουν με ακρίβεια τους πιθανούς στόχους που τους είχαν ανατεθεί, αντ’ αυτού είτε από επιπολαιότητα, είτε από κακή αντίληψη του χώρου, είτε και λόγω εντολών, βομβάρδισαν και πυκνοκατοικημένα ή πολυσύχναστα σημεία της πόλης. Στις εγκαταστάσεις ελλιμενισμού της Πρέβεζας και στην Κόρινθο, με στόχο υποδομές της Διώρυγας, οι ζημιές ήταν αμελητέες, ενώ στο Τατόι, οι βόμβες έπεσαν στην πλειονότητά τους σε παρακείμενους αγρούς με τις ζημιές να περιορίζονται κυρίως σε ένα κοιτώνα Αξιωματικών. Στην Πάτρα, ο πρώτος βομβαρδισμός έγινε λίγο μετά τις 09:00 το πρωί και ο δεύτερος το μεσημέρι. Στόχος των βομβαρδισμών στην περιοχή των Πατρών ήταν υποτιθέμενες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, σιδηροδρομικές υποδομές και τα ελλιμενισμένα πλοία. Στα πλοία δεν σημειώθηκαν ακριβή χτυπήματα, ενώ στο έδαφος χτυπήθηκαν οι γειτονιές της πόλης. Σαν από τραγική ειρωνεία, τα ιταλικά βομβαρδιστικά χτύπησαν και την Ιταλική συνοικία. Ευτυχώς για τους Ελληνο-Ιταλούς, εκείνη η μέρα ήταν επίσημη αργία του φασιστικού καθεστώτος (Anniversario della Marcia su Roma) και τα παιδιά δεν βρίσκονταν στο σχολείο . Ανάμεσα στα πληγέντα σημεία ήταν και η Πλατεία Β.Γεωργίου Α’, η Πλατεία Ομονοίας, το Πάνθεον και πολυσύχναστοι δρόμοι με αποτέλεσμα μεγάλο αριθμό θυμάτων.
Ένα από τα ζητήματα που προέκυψαν ήταν και αυτό της αναγνώρισης των εχθρικών αεροσκαφών. Μέχρι πριν το καλοκαίρι του 1940, τα Ιταλικά μαχητικά που πέταγαν στο Ιόνιο και το Αιγαίο, έφεραν στο πηδάλιο ουράς με κάθετες λωρίδες την Ιταλική τριχρωμία (Πράσινο-άσπρο-κόκκινο). Λίγο πριν την κήρυξη του πολέμου στην Ελλάδα, είχε εκδοθεί οδηγία από την Regia Aeronautica για την αλλαγή σε λευκό σταυρό επί της παραλλαγής (μιλώντας πάντα για το πηδάλιο ουράς) με ιταλικό θυρεό στο κέντρο του. Για ανεξήγητο λόγο, οι αρχές εκτός Αεροπορίας και οι πολίτες, δεν είχαν ενημερωθεί επαρκώς από το ΓΕΑ, που θα έπρεπε να γνωρίζει την αλλαγή ακόμα και μόνο δια της παρατήρησης, ή της ανάγνωσης του διεθνούς Τύπου. Την στιγμή των βομβαρδισμών, τόσο η τοπική αεράμυνα, όσο και η Αστυνομία μπέρδεψαν τον σταυρό του πηδαλίου με τον σταυρό της Ελληνικής Σημαίας, και θεώρησαν ότι τα αεροσκάφη ήταν ελληνικά που έφευγαν για το μέτωπο, ενώ πολίτες και πολλά παιδιά βγήκαν στους δρόμους να τα δουν και να ζητωκραυγάσουν, αντί να βρουν κάλυψη. Το ίδιο πρόβλημα παρατηρήθηκε και στην Κέρκυρα, αλλά και στο Τατόι, όπου η σύγχυση επί του θέματος, οδήγησε κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού, ελληνικά αντιαεροπορικά να βάλλουν κατά Ελληνικών αναχαιτιστικών. Η ενημέρωση από το ΓΕΑ ήρθε κάποιες μέρες αργότερα (6/11/1941), κατόπιν υποβολής αναφοράς από τον Σμήναρχο Στέργιο Τήλιο. Το πρόβλημα αυτό παρουσιάστηκε και τις επόμενες ημέρες, με τις εφημερίδες να κάνουν έκκληση στους αναγνώστες να συμμορφώνονται στα σχέδια παθητικής αεράμυνας. Τίθεται βέβαια το ερώτημα κατά πόσο γνώριζαν τα σχέδια αυτά οι πολίτες που δε διάβαζαν εφημερίδες, με δεδομένο ότι δεν ήταν εξοικειωμένοι με τον σύγχρονο αεροπορικό πόλεμο. Εκτός αυτού του προβλήματος όμως, τα θύματα αναμένονταν πολλά, γιατί, εν τέλει, οι βόμβες έπεσαν σε σημεία και κτήρια που δεν είχαν καμία σχέση με στρατιωτικούς στόχους.
Η καταμέτρηση των νεκρών και τραυματιών του πρώτου βομβαρδισμού της Πάτρας, συνέχισε τις επόμενες ημέρες, εν μέσω επαναληπτικών βομβαρδισμών, και με μεγάλο μέρος των πολιτών να έχει εγκαταλείψει το κέντρο της πόλης. Οι νεκροί στα πρώτα δημοσιεύματα της επόμενης ημέρας των εφημερίδων ξεκίνησαν από τον χονδρικό αριθμό των 50, όμως πιθανότατα ήταν περισσότεροι καθώς, όπως μας μεταφέρει στο άρθρο του ο Κολλιόπουλος Ανδρέας, ένα ρεπορτάζ του Χρήστου Ριζόπουλου της ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ Πατρών της 28ης Οκτωβρίου του 1945 αναφέρει 193 νεκρούς (125 άνδρες, 43 γυναίκες και 25 παιδιά).
Στο σχέδιο αυτό παρουσιάζω τα αεροσκάφη Fiat BR-20M Cicogna της 277-2 Squadriglia (Μοίρα), 116 Gruppo Bombardamento Terrestre (Σμηναρχία Βομβαρδιστικών), 37 Stormo (Πτέρυγα), που συμμετείχαν στον βομβαρδισμό, τη στιγμή που αποχωρούν έχοντας ρίξει το θανατηφόρο φορτίο τους στην πόλη των Πατρών.
Βιβλιογραφία-Πηγές
2015
