Επικοινωνία
Ακολουθήστε με:

Wirephotos: Ιστορία και συλλογή τους.

Καρτποστάλ με φωτογραφία των μηχανών αποστολής Wirephotos.

Κάθε ιστοριοδίφης , στην προσπάθειά του ν’ανακαλύψει ντοκουμέντα, θα περιηγηθεί στα παλαιοπωλεία ξεφυλλίζοντας παλιά άλμπουμ ή ψαχουλεύοντας συλλογές φωτογραφιών, με την ελπίδα ότι κάτι ενδιαφέρον θα προκύψει. Μεγάλο μέρος της αναζήτησης γίνεται και μέσω ίντερνετ, κυρίως στο E-bay όπου έχουν εντοπιστεί κατά καιρούς εξαιρετικά ενδιαφέρουσες φωτογραφίες, άχρηστες για κάποιον, λυτρωτικές για την έρευνα κάποιου άλλου. Μπορεί κάποιος να βρει το αρνητικό της φωτογραφίας, ή μπορεί να βρει την τυπωμένη πρωτότοκη φωτογραφία. Πολλές φορές εντοπίζονται πάνω από ένα αντίτυπο μιας φωτογραφίας. Mπορεί κάποια αντίτυπα να είναι εμφανισμένα από τον ίδιο τον φωτογράφο, ή κάποια να είναι ίσως πάλι από το ίδιο αρνητικό, αλλά τυπωμένα μεταγενέστερα, έτσι ώστε καμιά φορά να δημιουργείται πανικός στους κατόχους τους, που μέχρι τότε νόμιζαν ότι είχαν τη μοναδική διασωζόμενη φωτογραφία. Πέραν όμως των αυθεντικών φωτογραφιών, των ανατυπώσεων από το αρνητικό, και των χωρίς συλλεκτική αξία αντιγράφων τους, υπάρχει και μια άλλη κατηγορία: oι Wirephotos και Radiophotos (αλλιώς και Telephotos).

Τι είναι οι Wirephotos:

Ως Wirephotos ορίζονται φωτογραφίες που έχουν μεταδοθεί μέσω τηλεφωνικής γραμμής και έχουν εκτυπωθεί σε ειδικό χαρτί. Αν και ποτέ δεν έχουν την αξία μιας αυθεντικής φωτογραφίας, διατηρούν πάντα κάποια αξία λόγω παλαιότητας που είναι εύκολο ν’αποδειχθεί (π.χ. μία wirephoto του 1942, πάντα θα διατηρεί μιαν ελάχιστη αξία, ακόμα και ως απλό αντικείμενο της περιόδου). Υπάρχουν περιπτώσεις που η πραγματική φωτογραφία είναι αδύνατο να εντοπιστεί (ή έχει καταστραφεί) και η εικόνα κυκλοφορεί μόνο μέσω διασωζόμενων Wirephotos. Όσο λιγότερα διασωζόμενα αντίτυπα υπάρχουν (προφανώς αυτό είναι ρευστό καθώς κατά καιρούς παρουσιάζονται άλλα), τόσο μεγαλύτερη η αξία τους, ενώ είναι προφανές, ότι στην αξία προσθέτει τόσο η καθαρότητά τους, όσο και το εικονιζόμενο θέμα.

Πώς ξεχωρίζουμε μια Wirephoto:

1) Συνήθως έχει επικολλημένο στην πίσω όψη κάποιο απόκομμα εφημερίδας με τη δημοσίευση, ή κάποιο συνοδευτικό δακτυλογραφημένο χαρτί με τις πληροφορίες που προτείνονται να γραφτούν στη λεζάντα κατά τη δημοσίευση. Στις μεταγενέστερες Wirephotos πολλές φορές προσέθεταν τη λεζάντα κάτω από την αυθεντική φωτογραφία έτσι ώστε να εκτυπωθεί από το δέκτη μαζί με την Wirephoto, στην μπροστινή επιφάνεια. Σημειώνεται ότι οι ημερομηνίες δεν είναι απαραιτήτως ακριβείς. Υπάρχει περίπτωση να αναγράφεται η ημερομηνία αποστολής της Wirephoto, αντί για την ημέρα του γεγονότος που αναπαριστά.
2) Καμιά φορά, πάνω στη φωτογραφία, διακρίνονται επεμβάσεις με λευκό χρώμα ή μαύρο στυλό προκειμένου να γίνουν πιο ευδιάκριτα κάποια δυσδιάκριτα σημεία της εικόνας, ή με λευκό χρώμα για σβηστεί το φόντο γύρω από ένα αντικείμενο ενδιαφέροντος.
3) Πάλι πάνω στη φωτογραφία, μπορεί να φαίνονται γραμμές ή σημάδια που να υποδεικνύουν πώς θα γίνει η περικοπή της σε μικρότερη, ώστε να ενταχθεί σωστά μέσα στο κείμενο κατά τη σελιδοποίηση.
4) Η φωτογραφία δεν έχει τα έντονα λευκά που έχει μια κανονική φωτογραφία, ενώ παρουσιάζει και κάποιες οριζόντιες ή κάθετες γραμμές ή τρεμούλιασμα, που οφείλεται στο γεγονός ότι η μετάδοσή της έγινε μέσω ηλεκτρικού σήματος. Οι ατέλειες αυτές μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα ορατές αν δεν εξετάσουμε τη φωτογραφία από κοντά.
5) Στο πίσω μέρος μπορεί να διακρίνεται η σφραγίδα της εφημερίδας ή πρακτορείου που την εκτύπωσε (πχ AP, ACME, UP κλπ.)

Σύντομη Ιστορία των Wirephotos:

Ο πρωτοπόρος των Wirephotos ήταν ο Eduard Belin (εξ’ού και ο όρος Belinograph ή Belino στην Ευρώπη ως εναλλακτική ονομασία των Wirephotos), που έκανε την πρώτη μετάδοση φωτογραφίας μέσω τηλεφωνικών καλωδίων. Αξιομνημόνευτη είναι και η συνεισφορά του Vladimir Sworykin, το 1929, που βελτίωσε την τεχνολογία ώστε να μπορεί να παράγει καλύτερη ποιότητα σε περίπου ένα λεπτό της ώρας. Η τεχνολογία αυτή βρήκε τη λειτουργική της μορφή περί το 1920, με πρώτη υπηρεσία στην Αμερική την ΑΤ&Τ. Η ΑΤ&Τ έκλεισε, οπότε και η Associated Press εξοπλίστηκε με δική της υπηρεσία πομπών και δεκτών Wirephotos. Ο εξοπλισμός αυτός ήταν ιδιαίτερα ακριβός και χρειαζόταν δική του ξεχωριστή τηλεφωνική γραμμή. Για το λόγο αυτό, οι μικρότερες εφημερίδες είτε είχαν φτηνότερες μηχανές, είτε είχαν μόνο δέκτες με αποτέλεσμα κάποιες Wirephotos να προέρχονται από διπλή αναμετάδοση, μία από τον πομπό στον δέκτη της Associated Press και μία δεύτερη από την Associated Press προς άλλες εφημερίδες ή πρακτορεία. Λόγω του υποδεέστερου εξοπλισμού ή της διπλής αναμετάδοσης, πολλές φορές θα διακρίνουμε ότι οι Wirephotos της Associated Press είναι ανώτερης ποιότητας από εκείνες των άλλων εφημερίδων, τουλάχιστον μέχρι την εποχή που άρχισαν και οι άλλες εφημερίδες ν’αυτονομούνται. Με τον καιρό, οι πομποί και οι δέκτες/θάλαμοι εμφάνισης είχαν εξελιχθεί ώστε να υπάρχουν και φορητά μηχανήματα, που μπορούσαν να συνδεθούν σε οποιαδήποτε οικιακή γραμμή τηλεφώνου, προφανώς όμως με κάποια έκπτωση στην ποιότητα. Εικόνες μπορούσαν ν’αποσταλούν απευθείας από το μέτωπο του πολέμου, με μικρή καθυστέρηση, ενώ πλέον είχε εξελιχθεί και η μετάδοση του σήματος μέσω ραδιοκυμάτων με κυρίαρχη υπηρεσία εκείνη της RCA που επέλεγε αυτή τη μέθοδο από το 1926 (οπότε οι φωτογραφίες ονομάζονται Radiophotos). Είναι πιθανό να σημειώθηκαν υποκλοπές Radiophoto, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις δημοσιευμένων σε εφημερίδα φωτογραφιών του Β’Π.Π., που προέρχονται από φωτογραφίες αντίπαλου στρατοπέδου, και δε φαίνεται να έχουν αντιγραφεί από δημοσίευση σε έντυπο. Μεταγενέστερη εξέλιξη της διαδικασίας ήταν οι Laserphotos και οι Digital Photos που μπορούσαν να μεταδοθούν και μέσω δορυφόρου, ενώ υπήρχε δυνατότητα επέμβασης πάνω τους χωρίς να χρειαστεί να εκτυπωθούν, κάτι που στο μέλλον θα γινόταν με τα προγράμματα επεξεργασίας εικόνας που χρησιμοποιούμε στους υπολογιστές. Για λόγους γρήγορης κατηγοριοποίησης βέβαια, συνηθίζεται να χρησιμοποιείται ο όρος Wirephotos, παρά τη διαφοροποίηση του μέσου αποστολής του σήματος και αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι οι περισσότεροι πωλητές ή κάτοχοί τους, δυσκολεύονται να διακρίνουν τη μέθοδο αποστολής.
Με τον καιρό και την ψηφιοποίηση των αρχείων, πολλές εφημερίδες και πρακτορεία, εκποίησαν το φυσικό αρχείο τους, με αποτέλεσμα πολλές από τις Wirephotos να εντοπίζονται πλέον στην αγορά.

Πώς αναμεταδίδεται μια Wirephoto:

O μηχανισμός είναι φαινομενικά απλός για τα δεδομένα της εποχής μας, αλλά και ως ιδέα. Πρέπει όμως ν’αναλογιστούμε ότι το κόστος τέτοιων εξαρτημάτων ήταν μεγάλο παλαιότερα. Ακόμα μεγαλύτερο ήταν το κόστος διατήρησης ξεχωριστών τηλεφωνικών γραμμών για τη μετάδοση των σημάτων, τουλάχιστον μέχρι την εξέλιξη των συστημάτων που αναμετέδιδαν μέσω οποιασδήποτε τηλ.γραμμής ή μέσω ραδιοπομπού.
Η αυθεντική φωτογραφία τυλιγόταν σε έναν κύλινδρο, που περιστρεφόταν με μεγάλη ταχύτητα, ενώ από κάτω του βρισκόταν μια φωτεινή πηγή που εξέπεμπε λεπτή δέσμη φωτός. Η αντανάκλαση αυτής της δέσμης φωτός επέστρεφε σε οπτικό δέκτη που μετέτρεπε το ανακλώμενο φως (ανάλογα με την έντασή του) σε ηλεκτρικό σήμα. Μετά τη μεταφορά του μέσω των καλωδίων, στην άλλη πλευρά βρισκόταν ένας δέκτης που έκανε την ανάποδη διαδικασία, μετατρέποντας το ηλεκτρικό σήμα σε δέσμες φωτός που αποτυπώνονταν σε φωτογραφικό χαρτί. Το φωτογραφικό χαρτί ήταν συνήθως χειρότερης ποιότητας από εκείνα που χρησιμοποιούσαν οι φωτογράφοι, γεγονός που φαίνεται και στο αποτέλεσμα. Γενικά δεν πρέπει να μπερδεύονται όλες οι Press Photos μεταξύ τους. Όπως είπαμε και παραπάνω, οι Wirephotos είναι υποκατηγορία των Press Photos, παρ’όλο που χάριν ευκολίας επικράτησε αυτός ο όρος. Αξίζει να τονιστεί ότι πέραν των αναμεταδιδόμενων στις οποίες αναφερθήκαμε, υπάρχουν και Press Photos που είναι κανονικές φωτογραφίες (πρώτης γενιάς φωτογραφίες, εμφανισμένες απευθείας από το αρνητικό) γεγονός που αυξάνει την αξία τους, ενώ υπάρχουν και Press Photo από εικόνες που έχουν παραχθεί με άλλο τρόπο (πχ αναπαραγωγή με φωτογράφηση…. μιας φωτογραφίας). Ο όρος Press Photo είναι λοιπόν πολύ γενικότερος και σε αυτόν περιλαμβάνονται και οι εικόνες μέσω αναμετάδοσης.

Παρακάτω μπορείτε να δείτε μερικές από τις Wirephotos και Radio Photos της Συλλογής μου:

1) Η παρακάτω είναι μια κλασική Wirephoto της Associated Press. Η εικόνα είναι γνωστή και αποτυπώνει τις τελευταίες στιγμές ενός A-20 Havoc της 9th Air Force που πέφτει χτυπημένο από αντιαεροπορικό πυρ, με την ουρά του να έχει αποκοπεί από την άτρακτο. Λόγω της δραματικότητας της φωτογραφίας, που τραβήχτηκε από άλλο βομβαρδιστικό ίδιου τύπου του σχηματισμού, μία τέτοια Wirephoto έχει μεγαλύτερη αξία από άλλες, ιδίως όταν προέρχεται από την AP.

2) Η δεύτερη είναι Wirephoto της επίσης γνωστής φωτογραφίας με τους Έλληνες χειριστές των PZL.24. Η συνοδευτική λεζάντα αναφέρει: “Έλληνες αεροπόροι παραταγμένοι σε αεροδρόμιο, έτοιμοι για απογείωση σε αποστολή εναντίον των Ιταλικών δυνάμεων στο Αλβανικό μέτωπο. Αυτοί οι άνδρες είναι τυπικό δείγμα ιπταμένων που εκμεταλλεύονται στο έπακρο ακόμα και τον κακό καιρό για να μειώσουν την αριθμητική υπεροχή των Ιταλών στον αέρα. Φημολογείται ότι μερικά πληρώματα ελαφρών βομβαρδιστικών-αναγνωριστικών αεροσκαφών, χρησιμοποίησαν τενεκεδάκια, πέτρες και παλιά άρβυλα αντί βομβών όταν επιτέθηκαν σε συγκεντρώσεις πεζικού των Ιταλών.”
Προφανώς δε γνωρίζουμε αν αληθεύει η συγκεκριμένη φήμη, ήταν όμως κάτι εύθυμο για ν’αναφερθεί και να περάσει εμμέσως το μήνυμα ότι το ηθικό είναι ακμαίο, σε βαθμό που υπάρχει η δυνατότητα και για πείραγμα του αντιπάλου. Επάνω στη φωτογραφία είναι ορατό το λευκό χρώμα που σημειώνει που θα κοπεί κατά τη σελιδοποίηση ενώ διαφαίνονται και προσθήκες με πενάκι στα χέρια και τις μύτες ορισμένων χειριστών, που δε διακρίνονται λόγω φωτισμού.

3) Και αυτή η φωτογραφία είναι ιδιαίτερα γνωστή, με τα Beaufighters της No.252 Μοίρας που επιτίθενται σε ιταλική βάση υδροπλάνων στην Πρέβεζα. Το ιταλικό αεροπλάνο που φαίνεται είναι ένα Cant.Z501. Η αποστολή καλυπτόταν από φωτογράφο οπότε υπάρχουν και άλλες Wirephotos από την αρχή της προσβολής μέχρι το πέρας της. Η ημερομηνία της λεζάντας γράφει 23 Αυγούστου του 1943 ενώ η ημερομηνία της σφραγίδας 25 Αυγούστου του 1943. Από αυτό αντιλαμβανόμαστε ότι στη σφραγίδα έχουμε ημέρα λήψης της Wirephoto ενώ στη λεζάντα είναι η υποτιθέμενη ημέρα του γεγονότος. Βέβαια και πάλι δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε την ημέρα γεγονότος καθώς σε Wirephoto του ίδιου γεγονότος από άλλη εφημερίδα, αναγράφεται η ημερομηνία 24 Ιουνίου 1943, ενώ στην πραγματικότητα η αληθινή ημερομηνία είναι πολύ νωρίτερα, στις 25 Μάη. Αξίζει να παρατηρηθεί τόσο πάνω δεξιά όσο και κάτω δεξιά λεπτή γραμμή λόγω κακού σήματος που μαρτυρά εύκολα ότι μιλάμε Wirephoto.

4) Αυτή η εικόνα δείχνει πιθανότατα μία Radiophoto μικρού μεγέθους όπου η λεζάντα έχει προστεθεί μέσα στην εκπομπή του σήματος κολλώντας την στην προέκταση της φωτογραφίας. Απεικονίζει επιδρομή σε Ιαπωνικό αεροδρόμιο της Dagua στη Ν.Γουινέα. Β-25 (5th AF USAAF) ρίχνουν Parafrags, βόμβες με αλεξίπτωτο καθυστέρησης για ρίψη από χαμηλό ύψος. Δεν είχαν μεγάλη καταστρεπτική ισχύ, μπορούσαν όμως να καλύψουν μεγάλη περιοχή αχρηστεύοντας οχήματα και αεροσκάφη, και ανοίγοντας μικρούς κρατήρες στο έδαφος. Η επιδρομή καλύφθηκε από φωτογράφους, οπότε μπορεί κάποιος να βρει αξιόλογο φωτογραφικό αρχείο για το γεγονός. Δεν αναγράφεται ημερομηνία, πιθανώς όμως να είναι περί τις 17-21 Αυγούστου του 1943, οπότε και έγινε σειρά επιδρομών από μεγάλους σχηματισμούς βομβαρδιστικών στους εν λόγω στόχους. Παρατηρήστε ότι η προτεινόμενη λεζάντα έχει πλέον “εντοιχιστεί” μπροστά μαζί με τη φωτογραφία ώστε να γίνει ταυτόχρονα η αποστολή της.

5) Αυτή η εικόνα ίσως ν’ αποτελεί δείγμα Wirephoto των Γερμανών. Πιθανώς να απεστάλη από τους Γερμανούς στους Ισπανούς για άρθρο δικής τους εφημερίδας, καθώς στο πίσω μέρος, υπάρχει κολλημένη η λεζάντα όπως παρελήφθη από το τηλεγράφημα και από πάνω έχει επικολληθεί η μετάφρασή του στα Ισπανικά. Σαν ημερομηνία αναγράφεται η 14η Απρίλη του 1942 που μπορεί να είναι η ημερομηνία που τραβήχτηκε η φωτογραφία,ή η ημερομηνία παραλαβής της. Στην εικόνα, με επιφύλαξη, βλέπουμε Volksdeutsches της Πολωνίας (Γερμανικοί πληθυσμοί) συνοδεύονται από την Granatowa Policja (Blue Police της Πολωνίας), προς μεταγωγικά αεροπλάνα, ενώ ένα Heinkel-111 της Luftwaffe περνάει από πάνω τους. Πρόκειται να μεταφερθούν στην Ουκρανία για να αντικαταστήσουν τους εκτοπισθέντες Ουκρανούς του 1942, μέσα στα πλαίσια της αριανοποίησης. (Ευχαριστώ τον Δημήτρη Γκαλών για την βοήθεια στην χωροχρονική τοποθέτηση της φωτογραφίας). Η σχετικότητα των ημερομηνιών των Wirephotos δε βοηθά στο να τοποθετήσουμε με ασφάλεια χρονικά το γεγονός.

6) Άλλη μία δραματική εικόνα είναι αυτή με την κατάρριψη ενός Spitfire από γερμανικό αεροσκάφος. Σύμφωνα με τη λεζάντα, το βρετανικό αεροπλάνο διανύει τις τελευταίες του στιγμές πέφτοντας προς το έδαφος. Συνεχίζει γράφοντας ότι, παρόλο που δε φαίνεται λόγω της λογοκριμένης γερμανικής λεζάντας, πιθανώς η φωτογραφία να τραβήχτηκε από το αεροσκάφος που έκανε την κατάρριψη. Αυτό αφήνει να εννοηθεί ότι η συγκεκριμένη φωτογραφία ίσως προέρχεται από υποκλοπή γερμανικής Radiophoto, που μετά αναμεταδόθηκε και στην πλευρά των Συμμάχων πάλι ως Radiophoto ή ως απλή Wirephoto. Δυστυχώς οι πληροφορίες της λεζάντας δε βοηθούν πολύ καθώς η ημερομηνία 25/11/1940 δεν είναι σίγουρη, η αναφερόμενη περιοχή (Γερμανία) είναι μάλλον απίθανη, ενώ είναι δύσκολο να διακρίνουμε αν το αεροσκάφος είναι κανονικό Spitfire ή έκδοση PR, δηλαδή φωτοαναγνωριστικό που θα δικαιολογούσε κάποια αποστολή σε εχθρικό εναέριο χώρο εκείνη την περίοδο.

Πηγές – Βιβλιογραφία: